Μάθε ότι...
Παροιμία
Είναι ένα σύντομο λαϊκό γνωμικό (έμμετρο ή πεζό) που εκφράζει αλληγορικά ή σκωπτικά μια αλήθεια και που αποτελεί προϊόν μακρόχρονης πείρας και λέγεται για να παραδειγματίσει, να διδάξει ή για να σχολιάσει μια κατάσταση
Α- Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Κ - Λ - Μ -Ν - Ο - Π - Σ - Τ - Υ - Φ
Α
Αγάπη & Έρωτας
- Καλύτερα να είσαι η αγάπη ενός γέρου παρά η σκλάβα ενός νέου.
- Μάτια που δεν βλέπονται, γρήγορα λησμονιούνται.
- Ο έρως χρόνια δεν κοιτά.
- Αγάπη δίχως πείσματα, φαΐ δίχως νοστιμάδα.
Αγωγή & Παιδεία
- Ό,τι μικρομάθαινες, δεν το γεροντάφηνες.
- Μαθαίνει την τέχνη στου κασιδιάρη το κεφάλι.
- Μ' όποιον δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις.
Αδιαφορία
- Χέστηκε η φοράδα στ' αλώνι.
- Από πίτα που δεν τρως, τί σε νοιάζει κι αν καεί.
- Έπεσε η ζάχαρη στο μέλι και κάτι τρέχει.
- Και μ' εκατό στη φυλακή και με τα λίγα μέσα.
Αδράνεια & Τεμπελιά
- Ο τεμπέλης κι ο φαγάς ή χωροφύλακας ή παπάς.
- Κάλλιο ένα καλό χουζούρι παρά της δουλειάς το νταβαντούρι.
- Πέσε πίτα να σε φάω.
- Άλλοι σπέρνουν και θερίζουν κι άλλοι τρών' και μαγαρίζουν.
- Ο ύπνος θρέφει τα μωρά κι ο ήλιος τα μοσχάρια.
- Άξιος είναι στο φαΐ και γρήγορος στον ύπνο.
Αίτιο & Αποτέλεσμα
- Όποιος νύχτα περπατεί, λάσπες και σκατά πατεί.
- Ανεμομαζώματα, διαβολοσκορπίσματα.
- Θρέψε λύκο το χειμώνα, να σε φάει το καλοκαίρι.
- Όποιος έχει τη μύγα, μυγιάζεται.
- Αν δεν αστράψει, δεν βροντά.
- Όπως έστρωσες, έτσι θα κοιμηθείς.
Αλήθεια & Ψέμα
- Ο χορτάτος τον πεινασμένο δεν τον πιστεύει.
- Ο ψεύτης και ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται.
- Άλλος έχει τ' όνομα κι άλλος τη χάρη.
- Από μικρό κι από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια.
Ανάγκη
- Η πείνα κάστρα πολεμά και κάστρα παραδίνει.
- Όποιος μπαίνει στο χορό, χορεύει.
Αναζήτηση
- Θα το βρει η τάβλα το καρφί της.
- Στραβός βελόνι εγύρευε μέσα στην αχυρώνα.
- Όποιος χτυπάει του ανοίγουνε κι όποιος γυρεύει βρίσκει.
- Ψάχνει ψύλλους στ' άχυρα.
- Στο μπόι σου βρίσκεις, στη γνώμη σου δε βρίσκεις.
Αναποτελεσματικότητα
- Άρμεγε λαγούς και κούρευε χελώνες.
- Στου κουφού την πόρτα, όσο θέλεις βρόντα.
- Της νύχτας τη δουλειά τη βλέπει η μέρα και γελά.
- Τι έχεις Γιάννη; Τι είχα πάντα.
- Τον αράπη κι αν τον πλένεις, το σαπούνι σου χαλάς.
- Τυφλός τυφλό οδήγαγε και οι δυο στο λάκκο πέσαν.
- Τώρα που έγινε η θάλασσα γιαούρτι, δεν έχουμε κουτάλια.
- Δεμένο σκυλί, πρόβατα δε φυλάει.
- Πολύ κο-κο και κανένα αβγό.
Ανεπάρκεια
- Ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη.
- Ήταν στραβό το κλήμα, το 'φαγε κι ο γάιδαρος.
- Τι είναι ο κάβουρας, τι είναι το ζουμί του.
- Εδώ ψωμί δεν έχουμε, ραπανάκια για την όρεξη.
Ανθρώπινες σχέσεις
- Συμπεθέροι και κουμπάροι, τον πρώτο χρόνο έχουν τη χάρη.
- Το 'να χέρι νίβει τ'άλλο και τα δυο το πρόσωπο.
- Κράτα με να σε κρατώ, ν' ανεβούμε στο βουνό.
- Δώσε θάρρος στο χωριάτη να σ' ανέβει στο κρεβάτι.
- Στους δυο τρίτος δε χωρεί.
- Σε ξένο φαΐ αλάτι μη ρίχνεις.
- Δε με θέλεις μία οργιά, δε σε θέλω μία τριχιά.
Άνοδος & Κάθοδος
- Καιρός φέρνει τα λάχανα, καιρός τα παραπούλια.
- Έχει ο καιρός γυρίσματα να πληρωθούν τα πείσματα.
- Αφεντικά και δούλοι, το ίδιο γενήκαμε ούλοι.
Αντιφάσεις
- Ο παπουτσής ξυπόλητος κι ο ράφτης μπαλωμένος.
- Βρακί δεν έχει ο κώλος μας, γαρίφαλο στ' αυτί μας.
Αξία & Ικανότητα
- Βασιλικός κι αν μαραθεί, τη μυρωδιά την έχει.
- Άλλα τα μάτια του λαγού κι άλλα της κουκουβάγιας.
- Άγιος που δε θαυματουργεί, μηδέ δοξολογιέται.
Αξιολόγηση
- Μη με κοιτάς στο γύρισμα, γυρίζω παλικάρι. Να με κοιτάς στο λιόκρισμα που σπάω το λιθάρι.
- Μην αγοράζεις γουρούνι στο σακί.
Απαξίωση
- Στο γάμο πάει ο γάιδαρος ή για νερό ή για ξύλα.
- Κάτι τρέχει στα γύφτικα.
- Εδώ καράβια χάνονται, βαρκούλες αρμενίζουν.
- Έχει κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια.
- Έκανε τ' άχυρα κομμάτια.
- Βροντάν όλα τα σίδερα, βροντά κι η σακοράφα.
Απειλές
- Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά.
- Κι ο Άγιος φοβέρα θέλει.
- Θα φάει η μύγα σίδερο και το κουνούπι ατσάλι.
- Όταν ακούς την αρκούδα στου γείτονα την αυλή, καρτέρα τη και στη δική σου
- Μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη, τρεις και την κακή του μοίρα.
- Σαν σ' αρέσει μπάρμπα-Λάμπρο, ξαναπέρνα από την Άνδρο.
- Το σιγανό ποτάμι να φοβάσαι.
Απογοήτευση
- Από το γάμο έρχομαι και μα την πείνα που 'χω.
- Χέσε μέσα Πολυχρόνη που δε γίναμε ευζώνοι.
- Στολίστηκε η νύφη κι απόμεινε.
Απολαύσεις
- Όπου γάμος και χαρά, η Βασίλω πρώτη.
- Ό,τι φάμε, ό,τι πιούμε κι ό,τι αρπάξει ο κώλος μας.
- Γλυκάθηκε η γριά στο μέλι, θα φάει και το κουβέλι.
- Παρασκευή και Σάββατο, ποτέ άφεγγο δε μένει.
Β
Βία
- Είπ' ο ένας το 'να, ο άλλος τ' άλλο κι ο παπάς το "Κύριε ελέησον".
- Ξύνεται στην γκλίτσα του τσοπάνη.
- Το ξύλο βγήκε απ' τον Παράδεισο.
Βλακεία
- Δεν ξέρει να μοιράσει δυο γαϊδουριών άχυρο.
- Τα μυαλά σου και μια λίρα και του μπογιατζή ο κόπανος.
- Σαράντα πέντε Γιάννηδες ενός κοκόρου γνώση.
- Το έξυπνο πουλί από τη μύτη πιάνεται.
Γ
Γάμος
- Κάλλιο στο παλούκι, πάρα σώγαμπρος.
- Η νύφη όντας θα γεννηθεί, της πεθεράς θα μοιάσει.
- Παπούτσι από τον τόπο σου κι ας είναι μπαλωμένο.
- Ή μικρός-μικρός παντρέψου, ή μικρός καλογερέψου.
- Πάρ' τον στο γάμο σου να σου πει και του χρόνου.
- Όλη η βδομάδα του γαμπρού και η Κυριακή της νύφης.
- Στις εννιά του μακαρίτη, άλλος μπήκε μες στο σπίτι.
- Γυναίκα και καρπούζι η τύχη τα διαλέγει.
- Γάμος εις τα γέρατα, ή σταυρός ή κέρατα.
Γηρατειά
- Γέρος κι αν επαινεύτηκεν, ανήφορος το δείχνει.
- Τώρα στα γεράματα, μάθε γέρο γράμματα.
- Η γριά η κότα έχει το ζουμί.
- Ο γέρος πάει ή από πέσιμο ή από χέσιμο.
Γνώση
- Στερνή μου γνώση να σ' είχα πρώτα.
- Άνθρωπος αγράμματος, ξύλο απελέκητο.
- Να 'χαν οι κουρούνες γνώση, να μας δάνειζαν καμπόση.
Γυναίκα
- Ο Θεός να σε φυλάει απ' το άδικο και από κακιά γυναίκα.
- Η καλή νοικοκυρά, είναι δούλα και κυρά.
Δικαιολογίες
- Ψάλε δεσπότη, με πονεί το δάχτυλο μου.
- Όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια.
- Όποιος δεν θέλει να ζυμώσει, δέκα μέρες κοσκινίζει.
- Θέλω ν' αγιάσω κι ο διάβολος δεν μ' αφήνει.
Δικαιοσύνη
- Ο Θεός αγαπάει τον κλέφτη, αλλά αγαπάει και τον νοικοκύρη.
- Αν είσαι και παπάς, με την αράδα σου θα πάς.
- Μην παίρνεις δίκιο ορφανού, ούτε τόπο ποταμού.
Δράση
- Στη βράση κολλάει το σίδερο.
- Μην περιμένεις να χιονίσει για να δεις μιαν άσπρη μέρα.
Δρόμος
- Το καλό το παλικάρι ξέρει κι άλλο μονοπάτι.
- Όποιος πάει ανάγυρα, πάει σπίτι του.
Ε
Εμμονές
- Το πολύ το "Κύριε ελέησον" το βαριέται κι ο παπάς.
- Η γριά το μισοχείμωνο ξυλάγγουρο γυρεύει.
- Τα ίδια Παντελάκη μου, τα ίδια Παντελή μου.
- Όλα τα πουλιά πάν' κι έρχονται κι ο σπουργίτης αναμένει.
Εμπειρία
- Ο παθός και μαθός.
- Μαθημένα τα βουνά απ' τα χιόνια.
- Όποιος καεί με το χυλό, φυσάει και το γιαούρτι.
- Πέντε μήνες έναν κόμπο, ένα μήνα πέντε κόμπους.
Εμπόδια & Δυσκολίες
- Της φυλακής τα σίδερα είναι για τους λεβέντες.
- Κάθε εμπόδιο για καλό.
- Ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται.
- Όλ' ανάποδα κι ο γάμος την Τετράδη.
Εξαπάτηση
- Ο άδειος ο τενεκές κάνει το μεγαλύτερο θόρυβο.
- Μασάει η κατσίκα ταραμά;
- Από 'ξω κούκλα κι από μέσα πανούκλα.
- Τα ράσα δεν κάνουν τον παπά.
- Εγέλασές με μια φορά, ανάθεμα σε σένα, εγέλασές με δυο φορές, ανάθεμά μου εμένα.
Εξειδίκευση
- Μάθε τέχνη κι άσ' τηνε κι άμα πεινάσεις πιάσ' τηνε.
- Παλιά μου τέχνη κόσκινο.
- Το αμπέλι, θέλει αμπελουργό, το σπίτι νοικοκύρη και το καράβι στο γιαλό, θέλει καραβοκύρη.
Επιθυμίες
- Ποιος στραβός δεν θέλει το φως του.
- Όποιος θέλει τα πολλά, χάνει και τα λίγα.
- Περί ορέξεως κολοκυθόπιτα.
Επικοινωνία
- Ο λόγος σου με χόρτασε και τα ψωμί σου φάτο.
- Άλλα λέει η θεία μου κι άλλα ακούν τ' αυτιά μου.
- Χωριό που φαίνεται κολαούζο δε θέλει.
- Βαράει το σαμάρι ν' ακούσει ο γάιδαρος.
- Η σιωπή είναι χρυσός.
- Εγώ το λέω στον σκύλο μου κι ο σκύλος στην ουρά του.
- Τα λέει στην πεθερά για να τ' ακούσει η νύφη.
- Όποιος δε μιλάει, τον θάφτουν ζωντανό.
- Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει.
Επιλογές
- Άφησε το γάμο και πάει για πουρνάρια.
- Ή παπάς παπάς ή ζευγάς ζευγάς.
- Θέλεις θέρισε και δέσε, θέλεις δέσε και κουβάλα.
- Θέλει και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο.
Εργασία
- Ο λόγγος δεν εφοβήθει το τσεκούρι μα το στειλιάρι.
- Αν ήταν καλή η δουλειά, θα δούλευε κι ο Δεσπότης.
- Η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη.
- Η έγνοια κάνει τη δουλειά κι η ξεγνοιασιά τον ύπνο.
- Η γαϊδούρα σαράντα πουλάρια έκανε και το σαμάρι δεν της έλειψε.
- Ράβε-ξήλωνε, δουλειά να μη σου λείπει.
Ερωτισμός
- Αν δεν κουνήσει η σκύλα την ουρά της, ο σκύλος δεν πάει κοντά της.
- Ανάρια ανάρια το φιλί, για να 'χει νοστιμάδα.
- Φάε λάδι και έλα βράδυ.
Ευγνωμοσύνη
- Πίνει η κότα το νερό, μα κοιτάει και το Θεό.
Ευκαιρίες
- Το αγώι ξυπνάει τον αγωγιάτη.
- Βρήκαμε παπά, ας θάψουμε πέντε-έξι.
Εχθροί
- Το ποτάμι κοιμάται, ο οχτρός δεν κοιμάται.
Ζ
Ζωή & Θάνατος
- Σήμερα είμαστε, αύριο δεν είμαστε.
- Η ζωή είναι ένα αγγούρι. Άλλος το τρώει και δροσίζεται και άλλος το τρώει και ζορίζεται.
Ηγεσία
- Το ψάρι βρομάει απ' το κεφάλι.
- Όταν λείπει η γάτα, χορεύουν τα ποντίκια.
Θέληση & Δύναμη
- Ο καλός ο μύλος όλα τ' αλέθει.
- Όλα γίνονται. Μόνο του σπανού τα γένια δεν φυτρώνουν.
- Ο επιμένων νικά.
Θλίψη & Πόνος
- Το πολύ ταμάχι τρώει το στομάχι.
- Μια στεναχώρια που μοιράζεται είναι μισή στεναχώρια.
- Παρηγοριά στον άρρωστο ώσπου να βγει η ψυχή του.
Κ
Καιρός
- Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα, χαρά σ' εκείνον το ζευγά που' χει πολλά σπαρμένα.
- Πάν' τα σύννεφα στην Πάτρα, πάν' τα ρέματα γιομάτα.
- Από Μαρτιού πουκάμισο κι απ' Αύγουστο σεγκούνι.
- Το κρύο με το σακί μπαίνει και με το βελόνι βγαίνει.
- Άσπρος ήλιος, μαύρη ημέρα.
- Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα.
- Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
- Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει.
- Η θα βρέξει ή θα χιονίσει ή καλό καιρό θα κάνει.
- Μάης βρεμένος μούστος μετρημένος.
- Αν δεν λαλήσει ο τζίτζικας, δεν είναι καλοκαίρι.
Κακία
- Το γινάτι βγάζει μάτι.
- Κακό χωριό τα λίγα σπίτια.
- Ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται.
- Όποιος σκάβει το λάκκο τ' αλλουνού, πέφτει ο ίδιος μέσα.
- Κακό σκυλί ψόφο δεν έχει.
- Το μάτι σπάει την πέτρα.
- Ο κακός χρόνος περνάει, ο κακός γείτονας δεν περνάει.
Καλοσύνη
- Κάμε το καλό και ρίξ' το στο γιαλό.
- Αφού έκαμες την εκκλησιά, κάμε και τ' άγιο βήμα.
Καταγωγή
- Από αγκάθι βγαίνει ρόδο κι από ρόδο βγαίνει αγκάθι.
- Κατά μάνα κατά κύρη, κατά γιό και θυγατέρα.
- Η αλεπού εκατό χρονών, τ' αλεπουδάκια εκατόν δέκα.
- Το αίμα νερό δεν γίνεται και άμα γενεί, δεν πίνεται.
- Σόι πάει το βασίλειο.
- Βρήκε ο γύφτος τη γενιά του κι αναγάλλιασε η καρδιά του.
- Η αλεπού και το παιδί της, ένα τομάρι έχουνε.
- Από κει που πήδησε η κατσίκα θα περάσει και το κατσικάκι.
Καταστροφή
- Έρμα μαντριά γιομάτα λύκους.
- Εμπήκ' ο λύκος στο μαντρί, αλί που 'χε το ένα.
- Η φωτιά και το νερό δεν έχουν μαλλιά.
Κίνητρα
- Τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι;
- Με το στανιό ο σκύλος μαντρί δε φυλάει.
Κόστος & Τιμή
- Ακριβός στα πίτουρα και φτηνός στ' αλεύρι.
- Η φτήνια τρώει τον παρά.
- Το φτηνό το κρέας το τρώνε τα σκυλιά.
Λ
Λάθη & Σφάλματα
- Όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα τον τρων' οι κότες.
- Έβαλαν το λύκο να φυλάει τα πρόβατα.
Λόγια
- Ο Μανώλης, με τα λόγια, χτίζει ανώγια και κατώγια.
- Λόγο είπα, λόγγο δεν έκαψα!
- Όποιον λόγο πεις, τέτοιον και θ' ακούσεις.
- Κάλλιο λόγια στο χωράφι, παρά μάγκανα στ' αλώνι.
- Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια.
- Όχι Γιάννης, Γιαννάκης.
- Τα λόγια γυρίζουν το ποτάμι.
- Τα λίγα λόγια ζάχαρη και τα καθόλου μέλι.
Λογική
- Τρεις το λάδι, δυο το ξίδι, πέντε το λαδόξιδο.
- Τα μισά της χιλιάδας πεντακόσια.
Μ
Ματαιοδοξία
- Έκανε η μύγα κώλο κι έχεσε τον κόσμο όλο.
- Έλα παππού να σου δείξω τ' αμπελοχώραφά σου.
Μέλλον
- Εφτού που είσαι ήμουνα και δω που είμαι θα 'ρθεις.
- Η καλή μέρα απ' το πρωί φαίνεται.
- Καλομελέτα κι έρχεται.
Μέσα & Δυνατότητες
- Αν δεν έχεις νύχια να ξυθείς, μην περιμένεις να σε ξύσει κανένας άλλος.
- Άπλωνε τα πόδια σου μέχρι εκεί που σε παίρνει το πάπλωμα.
- Έχει το πεπόνι, έχει και το μαχαίρι.
- Που πας ξυπόλητος στ' αγκάθια.
- Όποιος έχει τα γένια, έχει και τα χτένια.
- Ο πνιγμένος απ' τα μαλλιά του πιάνεται.
- Ρωτώντας πας στην Πόλη.
- Ο που καβαλάει ξένο άλογο, μεσοδρομίς πεζεύει.
- Ο άνθρωπος ό,τι μπορεί κι ο Θεός ό,τι θέλει.
- Καλά είν' τα φαρδομάνικα, μα είν' για δεσποτάδες.
Μοναξιά
- Σαν την καλαμιά στον κάμπο.
- Όλοι αντάμα κι ο ψωριάρης χώρια.
- Μοναχός σου μήτε στον παράδεισο.
Μυστικά
- Ο βήχας, ο έρωτας και το χρήμα δεν κρύβονται.
- Όποιος κρύβει την αρρώστια του, πάει με δαύτη.
- Ο κόσμος το' χει τούμπανο κι εμείς κρυφό καμάρι.
- Εμακρύναν οι ποδιές σου, σκεπαστήκαν οι πομπές σου.
- Τα κουκουλώνει σαν τη γάτα.
Νους
- Κοντά στο νου κι η γνώση.
- Όποιος δεν έχει μυαλό, έχει πόδια.
Ντροπή
- Τον ξεδιάντροπο φτύνανε κι έλεγε ψιχαλίζει.
- Η δουλειά δεν είν' ντροπή και ντροπή είν' η τεμπελιά.
- Έβγα έξω και πομπέψου κι έμπα μέσα και πορέψου.
Ο
Ομορφιά
- Άσχημο παιδί στην κούνια, όμορφο στη ρούγα.
- Μπρος στα κάλλη τι είναι ο πόνος.
Π
Παιδιά
- Κάνε παιδιά να δεις καλό.
- Γιος ο γαμπρός δε γίνεται κι η νύφη θυγατέρα.
- Του παιδιού μου το παιδί,είναι δυο φορές παιδί μου.
Παράπονα
- Άλλος μαυρομάτα και άλλος τσιμπλομάτα.
- Δεν είμαι φαγάς, είμαι παραπονιάρης.
Πειθώς
- Λέγε-λέγε το κοπέλι, κάνει την κυρά και θέλει.
- Όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος.
Πολιτική & Εξουσία
- Φωνή λαού οργή Θεού.
- Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό.
Προβλήματα
- Όποιος δεν έχει παντρέψει κόρη και δεν έχει κτίσει σπίτι, δεν ξέρει τι θα πει πρόβλημα.
Προνοητικότητα
- Φύλαγε τα ρούχα σου να έχεις τα μισά.
- Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν.
Προσαρμογή
- Στο καλάθι δεν χωρεί, στο κοφίνι περισσεύει.
- Κατά το ζώο και το φόρτωμα.
- Δεν κάνει ούτε στο σακί ούτε στο σακούλι.
- Ό,τι κάνει ο κόσμος, θα κάνει κι ο Κοσμάς.
Προσπάθεια
- Κάθε αρχή και δύσκολη.
- Δεν χωράνε δυο καρπούζια σε μια μασχάλη.
Σ
Σιγουριά
- Χαρτιά γραμμένα, στόματα βουλωμένα.
- Βασιλική διαταγή και τα σκυλιά δεμένα.
- Στο τέλος ξυρίζουν το γαμπρό.
- Κάλλιο γαϊδουρόδενε παρά γαϊδουρογύρευε.
- Κάλλιο ένα και στο χέρι, παρά χίλια και καρτέρει.
- Μη δεις ψηλό και φοβηθείς, κοντό κι αναθαρρέψεις.
- Ακόμα δεν τον είδαμε και Γιάννη τον εβγάλαμε.
- Μην κουνάς τα πόδια σου πριν ανεβείς στο γάιδαρο.
- Μην παίζεις με τη φωτιά.
Σπίτι
- Άμα δεν παινέψεις το σπίτι σου, θα πέσει να σε πλακώσει.
Συγκρούσεις
- Κι εγώ κακό χερόβολο και συ κακό δεμάτι.
- Μαλώνουνε σαν τις κακές συννυφάδες.
- Δυο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα.
- Όποιος φτύνει κατά πάνω, φτύνει τα μούτρα του.
- Φωνάζει ο κλέφτης για να φοβηθεί ο νοικοκύρης.
Σύγχυση
- Μαντζουράνα στο κατώφλι, γάιδαρος στα κεραμίδια.
- Από την πόλη έρχομαι και στην κορυφή κανέλα.
- Όπου λαλούν πολλοί κοκόροι, αργεί να ξημερώσει.
- Απ' τη λεχώνα κι απ' τη μαμή, εχάθη το παιδί.
Συμβιβασμός
- Στην αναβροχιά, καλό είν' και το χαλάζι.
- Όπως μου βαράνε χορεύω.
- Απ' τα ολότελα, καλή και η Παναγιώταινα.
Συμβουλές
- Άκουσε γέρου συμβουλή και παιδεμένου γνώση.
- Αν αρτυθείς να είν' αρνί, αν κλέψεις ναν' χρυσάφι, κι αν αγαπήσεις και καμιά να τη ζηλεύει η γειτονιά.
Συμφέρον
- Κοντά στο βασιλικό ποτίζεται κι η γλάστρα.
- Δεν έγινα παπάς ν' αγιάσω, έγινα παπάς για να περάσω.
- Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει.
- Ο παπάς βλογάει πρώτα τα δικά του γένια.
Συναναστροφές
- Όμοιος τον όμοιο κι η κοπριά στα λάχανα.
- Με στραβό σαν κοιμηθείς, το πρωί θ' αλληθωρίζεις.
- Κάνεις το χωριάτη φίλο; Κράτα και κομμάτι ξύλο.
- Κατά φωνή και γάιδαρος.
- Πως πάνε οι στραβοί στον Άδη; ένας κοντά στον άλλονε.
Συνήθεια
- Καλόμαθε η γριά στα σύκα και εμπαινόβγαινε κι εζήτα.
- Έμαθα γδυτός και ντρέπομαι ντυμένος.
- Μεγάλο θάμα, τρεις μέρες.
Σχετικότητα
- Κλαίν' οι χήρες, κλαίν' κι οι παντρεμένες.
- Στους τυφλούς ο μονόφθαλμος βασιλεύει.
- Ο κακός γείτονας κάνει τον καλό νοικοκύρη.
Τ
Τέλος
- Τα στερνά νικούν τα πρώτα.
- Το μυρμήγκι, σαν είναι να χαθεί, βγάζει φτερά.
- Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω.
Τύχη & Πεπρωμένο
- Όποιου του μέλλει να πνιγεί, δεν πάει από κρεμάλα.
- Αν έχεις τύχη διάβαινε και ριζικό περπάτει.
- Επαναλαμβανόμενη σύμπτωση παύει να είναι σύμπτωση.
- Ο καλός καλό δεν έχει.
- Κάθε ημέρα δεν είναι τ' Αϊ Γιαννιού.
- Αυτός κοιμάται κι η τύχη του δουλεύει.
- Η τύχη βοηθάει τον τολμηρό.
Υ
Υγεία
- Έχε τα πόδια σου ζεστά, την κεφαλή σου κρύα, τον στόμαχόν σου ελαφρύ,γιατρού δεν έχεις χρεία.
- Τετάρτη και Παρασκευή τα νύχια σου μην κόψεις,την Κυριακή να μη λουσθείς, αν θέλεις να προκόψεις.
- Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί, πότε ο κώλος τον πονεί.
- Ο άρρωστος θέλει γιατρό κι ο πεθαμένος κλάμα.
Υπερβολές
- Μεγάλη μπουκιά φάε, μεγάλη κουβέντα μην πεις.
- Σιγά μη στάξει η ουρά του γαϊδάρου.
- Έκαψ' την καλύβα του να μη τον τρων' οι ψύλλοι.
- Όποιος έχει πολύ πιπέρι, ρίχνει και στα λάχανα.
- Όλα τα 'χε η Μαριορή, ο φερετζές της έλειπε.
- Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα.
- Όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι.
Υποκρισία
- Κίνησε ο Οβριός για το παζάρι κι ήταν ημέρα Σάββατο.
- Δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις.
- Στην γειτονιά τριαντάφυλλο και μες στο σπίτι αγκάθι.
Υπόληψη
- Κάλλιο να σου βγει το μάτι παρά το όνομα.
- Η τιμή τιμή δεν έχει και χαρά στον που την έχει.
- Κάλλια 'χω να με βλαστημούν, παρά να με λυπούνται.
Υπομονή
- Το καλό πράγμα αργεί να γίνει.
- Και τα καλά δεχούμενα, και τα κακά.
- Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι.
Υποσχέσεις
- Μην τάξεις σ' άγιο κερί και σε παιδί κουλούρι.
- Αλλού τα κακαρίσματα κι αλλού γεννάν' οι κότες.
- Ψάρια στο γιαλό, τόσο τα πουλώ.
Φ
Φαϊ
- Αν ήταν η ζήλια ψώρα, θα γέμιζε όλη η χώρα.
- Ν' άκουγε ο Θεός τον κόρακα, όλοι οι γάιδαροι θα ψοφούσαν.
Φιλία
- Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους.
- Αν δε ταιριάζαμε, δεν θα συμπεθεριάζαμε.
- Κύλησε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι.
- Ο καλός φίλος στην ανάγκη φαίνεται.
- Αν έχεις τέτοιους φίλους, τι τους θέλεις τους εχθρούς.
- Κόρακας κοράκου μάτι δεν βγάζει.
- Αγάπα το φίλο σου με τα ελαττώματά του.
- Βρήκε ο Φίλιππος το Ναθαναήλ.
- Δείξε μου τους φίλους σου, να σου πω ποιος είσαι.
Φόβος
- Ο φόβος φυλάει τα έρμα.
- Ο διάβολος έχει πολλά ποδάρια.
- Άμα δεις λαγόν εμπρός σου, τρεις φορές καν' το σταυρό σου.
- Ο βρεγμένος τη βροχή δεν τη φοβάται.
- Φοβάται ο Γιάννης το θεριό, και το θεριό το Γιάννη.
- Καθαρός ουρανός αστραπές δε φοβάται.
- Δε φοβάται ο παστουρμάς τ' αλάτι.
Φτώχεια
- Αργεί ο Θεός και σκάει ο φτωχός.
- Του φτωχού το εύρημα, ή καρφί ή πέταλο.
- Νηστεύει ο δούλος του Θεού, γιατί δεν έχει να φάει.
- Έχει ο σάκος άλευρα; Χριστός Ανέστη. Δεν έχει; θάνατον πατήσας.
- Ψωμί δεν έχουμε, τυρί ζητάμε.
- Τον φτωχό και το χωριάτη ξένη έγνοια το γερνάει.
- Η φτώχεια θέλει καλοπέραση.
- Όπου φτωχός κι η μοίρα του.
- Φτωχό τ' αρνί, πλατιά ουρά.
- Η φτώχεια φέρνει γκρίνια.
Φύση & Περιβάλλον
- Ο Μάης έχει τ' όνομα κι ο Απρίλης τα λουλούδια.
- Να 'σαι καλά τον Αύγουστο που 'ναι παχιές οι μύγες.
- Ο Απρίλης με τα λούλουδα και ο Μάης με τα ρόδα.